Η οξεία σκωληκοειδίτιδα αφορά τη διάταση της σκωληκοειδούς απόφυσης και συνοδεύεται από ταχύτατο πολλαπλασιασμό των μικροβίων της περιοχής. Πρόκειται για μια βαρύτατη φλεγμονή, η οποία εάν αφεθεί χωρίς ιατρική αντιμετώπιση, μπορεί να οδηγήσει σε περιτονίτιδα και να αποβεί άκρως επικίνδυνη για τη ζωή.
Σήμερα, χάρη στην εξέλιξη της χειρουργικής, η θεραπεία της οξείας σκωληκοειδίτιδας μπορεί να γίνει με τον πλέον αποτελεσματικό κι ασφαλή τρόπο.
Σκωληκοειδίτιδα: Τι είναι;
Η οξεία σκωληκοειδίτιδα είναι η συχνότερη επείγουσα χειρουργική πάθηση και μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ηλικία, αν και εκδηλώνεται συχνότερα σε νέους ασθενείς μεταξύ 10 και 20 ετών. Είναι η φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης, η οποία βρίσκεται στο δεξιά κάτω τμήμα της κοιλιάς.
Η σκωληκοειδής απόφυση αποτελεί τμήμα του παχέος εντέρου. Εκφύεται από το αρχικό τμήμα του παχέος εντέρου (τυφλό) και έχει μορφή λεπτού σωλήνα, ή σκουληκιού και μήκος 5-10 εκατοστά. Ο ρόλος της δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα αλλά σίγουρα η αφαίρεσή της δεν έχει καμία δυσμενή συνέπεια στον οργανισμό.
Η ρήξη της σκωληκοειδούς απόφυσης μπορεί να οδηγήσει σε επώδυνες και δυνητικά απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις, όπως:
- περιτονίτιδα
- αποστήματα
- σήψη
Πως προκαλείται η σκωληκοειδίτιδα;
Η οξεία σκωληκοειδίτιδα ξεκινάει όταν αποφραχθεί για κάποιο λόγο ο αυλός της σκωληκοειδούς απόφυσης. Η απόφραξη της σκωληκοειδούς απόφυσης προκαλείται συνήθως από κάποιο μικρό κοπρόλιθο, ή μικρό κουκούτσι και έχει σαν αποτέλεσμα την γρήγορη ανάπτυξη μικροβίων. Αυτό με τη σειρά του προκαλεί αύξηση της πίεσης εντός του αυλού και διάταση της σκωληκοειδούς απόφυσης. Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, η σκωληκοειδής απόφυση μπορεί να νεκρωθεί και να εμφανιστεί διάτρηση και περιτονίτιδα.
Ποια είναι τα συμπτώματα; Πως θα καταλάβω αν έχω σκωληκοειδίτιδα;
Συνήθως η οξεία σκωληκοειδίτιδα ξεκινάει με σχετικά άτυπα συμπτώματα. Ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται αδιαθεσία, ανορεξία, ναυτία και ήπιο πόνο στην περιοχή γύρω από τον ομφαλό. Όσο η φλεγμονή εξελίσσεται, τις επόμενες ώρες ο πόνος εγκαθίσταται πάνω από τη σκωληκοειδή απόφυση, δηλαδή κάτω δεξιά από τον ομφαλό.
Μπορεί να εμφανιστεί δεκατική πυρετική κίνηση, ή πυρετός που σημαίνει επιδείνωση της φλεγμονής. Ο πόνος γίνεται όλο και πιο δυνατός και η κοιλιά σκληραίνει και γίνεται πολύ ευαίσθητη στην ψηλάφηση. Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως η οξεία σκωληκοειδίτιδα μπορεί να οδηγηθεί σε απόστημα, διάτρηση, περιτονίτιδα και σήψη, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμα και τη ζωή του ασθενούς.
Η σκωληκοειδίτιδα είναι μία από τις πιο κοινές αιτίες έντονου κοιλιακού άλγους σε ενήλικες και παιδιά. Επίσης, είναι η πιο κοινή αιτία μη μαιευτικής χειρουργικής επέμβασης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Τα σημάδια και τα συμπτώματα της σκωληκοειδίτιδας εμφανίζονται ταχέως και περιλαμβάνουν:
- κοιλιακό άλγος
- Απώλεια όρεξης
- Ναυτία και έμετο
- Πυρετός και ρίγη
- Δυσκοιλιότητα, διάρροια ή εναλλαγή αυτών των δύο
- Φούσκωμα
Επειδή, η οξεία σκωληκοειδίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη της σκωληκοειδούς απόφυσης μέσα σε 24 έως 72 ώρες, η αναζήτηση άμεσης ιατρικής βοήθειας μόλις αρχίσουν να εμφανίζονται τα συμπτώματα είναι κρίσιμης σημασίας.
Στα παιδιά, η σκωληκοειδίτιδα είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί στις ηλικίες μεταξύ 8 και 16 ετών. Τα μικρά παιδιά με οξεία σκωληκοειδίτιδα μπορεί να δυσκολεύονται να περιγράψουν τα συμπτώματα που βιώνουν, επομένως είναι σημαντικό οι γονείς να γνωρίζουν τα σημάδια της σκωληκοειδίτιδας.
Η έγκαιρη διάγνωση της σκωληκοειδίτιδας στην εγκυμοσύνη μπορεί να αποβεί δύσκολη, καθώς πολλά από τα συμπτώματα της νόσου είναι παρόμοια με την ενόχληση που συνήθως σχετίζεται με τα πρώιμα στάδια της εγκυμοσύνης, όπως:
- Ναυτία
- Εμετός
- Κράμπες
Σε περίπτωση επίμονων συμπτωμάτων, συνιστάται η αναζήτηση επείγουσας ιατρικής συμβουλής.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας γίνεται αρχικά με την κλινική εξέταση και ακολούθως με εξετάσεις αίματος και ένα υπερηχογράφημα κοιλίας. Τα συμπτώματα της οξείας σκωληκοειδίτιδας είναι χαρακτηριστικά και όταν αξιολογηθούν από ένα έμπειρο χειρουργό μπορούν πολλές φορές από μόνα τους να βάλουν τη διάγνωση. Από τις εξετάσεις αίματος, η γενική αίματος θα δείξει αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων, ενώ αυξημένη θα είναι και η crp.
Σημαντικό ρόλο στη διάγνωση παίζουν και οι απεικονιστικές εξετάσεις. Αρχικά πρέπει να γίνεται ένα υπερηχογράφημα που θα δείξει το πρόβλημα και θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση. Αν το υπερηχογράφημα δεν είναι σαφές, τότε απαραίτητο είναι να γίνει μία αξονική τομογραφία κοιλίας. Η αξονική τομογραφία μπορεί με μεγάλη ακρίβεια να διαγνώσει το πρόβλημα και να μας δώσει και άλλες πληροφορίες σχετικά με την ακριβή εντόπιση της σκωληκοειδούς, τη βαρύτητα της φλεγμονής και την πιθανή παρουσία ελεύθερου αέρα στην κοιλιά, κάτι που θα σημαίνει διάτρηση και περιτονίτιδα.
Ποια είναι τα βασικά αίτια; Πως παθαίνεις σκωληκοειδίτιδα;
Η σκωληκοειδίτιδα προκαλείται γενικά από απόφραξη της σκωληκοειδούς απόφυσης, με συνέπεια τον πολλαπλασιασμό βακτηρίων και της συσσώρευσης πύου εντός αυτής. Η προκύπτουσα φλεγμονή καταστρέφει περαιτέρω το τοίχωμα της σκωληκοειδούς απόφυσης και προκαλεί πόνο και ερεθισμό.
Εάν η φλεγμονή δεν ανακουφιστεί, μέρος του τοιχώματος της σκωληκοειδούς απόφυσης νεκρώνεται και υφίσταται διάτρηση/ρήξη.
Η απόφραξη προκαλείται συνήθως από κόπρανα ή άλλες μικρές συσσωρεύσεις, αλλά μπορεί -πιο σπάνια- να έχει κι άλλες αιτίες, όπως:
- λοιμώξεις που προκαλούνται από βακτήρια ή σπανιότερα από ιούς
- αιμολυτική αναιμία
- πρησμένος λεμφικός ιστός στην περιοχή, πιο συχνός σε άτομα με διαταραχές που οδηγούν σε φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, όπως η ελκώδης κολίτιδα ή νόσος του Crohn
- όγκοι της σκωληκοειδούς απόφυσης
- εντερικά σκουλήκια
- ξένα σώματα, όπως υπολείμματα σπόρων φρούτων
Υπάρχει εναλλακτικός τρόπος θεραπείας της σκωληκοειδίτιδας;
Ως επείγουσα ιατρική κατάσταση, απαιτείται άμεση αντιμετώπιση της χειρουργικά, ανεξάρτητα από το εάν έχουν εμφανιστεί ή όχι επιπλοκές, καθώς η νόσος δεν μπορεί να θεραπευτεί με άλλον τρόπο.
Η χειρουργική επέμβαση αφορά στην αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης και είναι γνωστή ως σκωληκοειδεκτομή. Αυτή μπορεί να γίνει με παραδοσιακή ανοιχτή χειρουργική ή χρησιμοποιώντας λιγότερο επεμβατικές λαπαροσκοπικές τεχνικές.
Τόσο η λαπαροσκοπική χειρουργική όσο και η ανοιχτή σκωληκοειδεκτομή έχουν περίπου την ίδια διάρκεια. Η χειρουργική επέμβαση για μια διάτρητη ή μολυσμένη σκωληκοειδή απόφυση μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από το χειρουργείο για μια απόφυση που έχει προσβληθεί ελάχιστα.
Οι επιπλοκές είναι σπάνιες στη χειρουργική επέμβαση για οξεία σκωληκοειδίτιδα, ειδικά στην περίπτωση ελάχιστα επεμβατικών χειρουργικών μεθόδων.
Μετά το χειρουργείο, συνιστάται η αποφυγή της έντονης δραστηριότητας ή άρση βαρών για μερικές εβδομάδες, ενώ θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε η χειρουργική πληγή να διατηρείται καθαρή και στεγνή.
Τι άλλο μπορεί να προκαλεί παρόμοια συμπτώματα;
Η διαγνωστική προσέγγιση παίζει σημαντικό ρόλο και στην διάκριση της οξείας σκωληκοειδίτιδας από άλλες παθήσεις που μπορεί να εκδηλώνονται με παρόμοιο τρόπο. Τέτοιες παθήσεις μπορεί να είναι:
- γυναικολογικές παθήσεις (ρήξη κύστης ωοθήκης, εξαρτηματίτιδα, εξωμήτριος κύηση),
- εκκολπωματίτιδα παχέος εντέρου,
- κωλικός εντέρου,
- ατελής ειλεός λόγω συμφύσεων στο λεπτό έντερο
- μεσεντέρια λεμφαδενίτιδα που είναι πολύ συχνή στα παιδιά, ή γαστρεντερίτιδα κλπ
Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία της οξείας σκωληκοειδίτιδας;
Η οξεία σκωληκοειδίτιδα θεραπεύεται χειρουργικά. Ιδανικά πρέπει να αντιμετωπίζεται το συντομότερο δυνατόν με λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή. Κατά τη λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή γίνονται τρεις μικρές οπές στην κοιλιά και με τη χρήση λαπαροσκοπικής κάμερας και ειδικών λεπτών εργαλείων αφαιρείται η φλεγμαίνουσα σκωληκοειδής απόφυση.
Στην συνέχεια η σκωληκοειδής απόφυση τοποθετείται σε ειδικό σάκο, εξάγεται της κοιλίας και αποστέλλεται για ιστολογική εκτίμηση. Ο ασθενής μένει στο νοσοκομείο για 1-2 ημέρες και στη συνέχεια παίρνει εξιτήριο. Συνήθως συνταγογραφείται αντιβιοτική αγωγή από το στόμα και ακολουθείται συγκεκριμένη δίαιτα για κάποιες ημέρες.
Συχνές Ερωτήσεις
Η οξεία σκωληκοειδίτιδα είναι χειρουργική πάθηση και οφείλει να αντιμετωπίζεται με αφαίρεση της φλεγμαίνουσας σκωληκοειδούς απόφυσης. Η συντηρητική αντιμετώπιση με φαρμακευτική αγωγή, παρότι ενίοτε ακολουθείται δεν συνιστάται. Οι λόγοι είναι συγκεκριμένοι:
1) Πιθανή μη ανταπόκριση στη φαρμακευτική αγωγή θα οδηγήσει σε καθυστερημένη χειρουργική επέμβαση υπό σαφώς χειρότερες συνθήκες στην κοιλιά.
2) Aκόμα και αν υπάρχει πλήρης ύφεση της φλεγμονής μετά από συντηρητική αντιμετώπιση, οι μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει πιθανότητα υποτροπής της σκωληκοειδίτιδας στο επόμενο εξάμηνο έως και 50%.
Αντιθέτως, η άμεση λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή είναι μία ασφαλής επέμβαση που δίνει οριστική λύση στο πρόβλημα.
Το ερώτημα αυτό έχει απαντηθεί με σαφήνεια από πολλές διεθνείς μελέτες. Η λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή είναι η επέμβαση εκλογής για την οξεία σκωληκοειδίτιδα.
Η ανοικτή σκωληκοειδεκτομή πρέπει να προτιμάται στην περίπτωση που κατά τη λαπαροσκόπηση δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκές και ασφαλές χειρουργικό πεδίο. Επίσης στην περίπτωση της γενικευμένης περιτονίτιδας, η ανοικτή επέμβαση συνιστάται έναντι της λαπαροσκοπικής.
Είναι σημαντικό αν αισθανθούμε τα συμπτώματα που περιεγράφηκαν (πόνος στην κοιλιά, ανορεξία, δεκατική πυρετική κίνηση κλπ) να απευθυνθούμε άμεσα σε ένα έμπειρο χειρουργό. Αυτός μετά την κλινική εξέταση θα εκτιμήσει αν χρειάζεται περαιτέρω έλεγχος με εξετάσεις, ώστε να καταλήξει στη σωστή διάγνωση.
Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες συνιστώνται για την πρόληψη της σκωληκοειδίτιδας, όπως:
- φρούτα
- λαχανικά
- φακές, μπιζέλια, φασόλια και άλλα όσπρια
- βρώμη, καστανό ρύζι, σιτάρι ολικής αλέσεως και άλλα δημητριακά ολικής αλέσεως
Ο πόνος εμφανίζεται συνήθως στο πάνω μέρος της κοιλιάς ή κοντά στον ομφαλό. Αρχίζει θαμπά και καθίσταται εντονότερος και οξύτερος καθώς μετακινείται προς την κάτω δεξιά πλευρά. Αυτή η θέση είναι πιο συχνή, αλλά ο πόνος μπορεί επίσης να εμφανιστεί και σε άλλα μέρη της κοιλιάς. Συχνά, η κίνηση των ασθενών επιδεινώνει τον πόνο.