Τι είναι οι αιμορροΐδες;
Οι αιμορροΐδες, ή αιμορροϊδικοί όζοι, αποτελούν ογκίδια του φλεβικού ιστού, τα οποία σχηματίζονται στην έξοδο του πρωκτού. Όταν αυτές πάσχουν και προεξέχουν του πρωκτικού σωλήνα, τότε είμαστε αντιμέτωποι με αιμορροϊδοπάθεια.
Ο πρωκτός είναι το τελικό τμήμα του εντερικού σωλήνα και έχει ιδιαίτερα πλούσια αιμάτωση. Συγκεκριμένα οι πολυάριθμες φλέβες τις περιοχής σχηματίζουν ένα φλεβικό πλέγμα που περιβάλλει τον πρωκτό.
Για να διαταθούν οι φλέβες του πρωκτού και να σχηματιστούν οι αιμορροΐδες πρέπει να προηγηθούν συνθήκες αυξημένης πίεσης στην περιοχή, όπως για παράδειγμα συμβαίνει κατά τη διάρκεια δύσκολων κενώσεων σε ένα δυσκοίλιο ασθενή. Η αυξημένη πίεση στον πρωκτό κατά την κένωση έχει σαν αποτέλεσμα τη διάταση των αιμορροΐδων. Αν αυτό συμβαίναι συχνά και επαναλαμβανόμενα, τότε η διάταση γίνεται μόνιμη και δημιουργούνται μόνιμα διατεταμένες αιμορροΐδες.
Τι είναι οι εσωτερικές και τι οι εξωτερικές αιμορροΐδες;
Οι αιμορροΐδες διακρίνονται σε εσωτερικές και εξωτερικές ανάλογα με το αν προέρχονται από φλέβες στο εσωτερικό τμήμα του πρωκτού, ή στο δέρμα που περιβάλλει τον πρωκτό.
Ποιοι οι βαθμοί που διακρίνονται οι αιμορροΐδες;
Επίσης οι αιμορροϊδες διακρίνονται σε πρώτου έως και τετάρτου βαθμού:
1ου βαθμού
ονομάζονται οι αιμορροΐδες όταν περιορίζονται στο εσωτερικό του ορθού. Δεν είναι εμφανείς εξωτερικά, παρά μόνο κατά την ορθοσκόπηση.
2ου βαθμού
ονομάζονται οι αιμορροΐδες όταν προπίπτουν (βγαίνουν) μόνο κατά την αφόδευση και ανατάσσονται από μόνες τους στο τέλος της κένωσης.
3ου βαθμού
ονομάζονται οι αιμορροΐδες που βγαίνουν κατά την αφόδευση, αλλά ανατάσσονται μόνο με τη βοήθεια του χεριού.
4ου βαθμού
ονομάζονται οι αιμορροΐδες που είναι μονίμως προπίπτουσες (εξέχουν) και δεν μπορούν να αναταχθούν στο ορθό.
Ποια τα αίτια των αιμορροΐδων;
Οπως προαναφέρθηκε, για να σχηματιστούν αιμορροϊδικοί όζοι πρέπει να υπάρχει χρόνια αύξηση στην πίεση των φλεβών του πρωκτού. Η συνηθέστερη αιτία είναι η χρόνια δυσκοιλιότητα. Άλλα αίτια είναι η παχυσαρκία, η εγκυμοσύνη, αλλεπάλληλες διαρροϊκές κενώσεις, η πολύ έντονη γυμναστική με βάρη, ο χρόνιος έντονος βήχας και η παραμονή για πολύ ώρα στην τουαλέτα κατά την αφόδευση. Επίσης, διατροφικοί παράγοντες όπως η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και τα καυτερά-πικάντικα πιάτα σχετίζονται με την εκδήλωση της αιμορροϊδοπάθειας. Ακόμα, ασθενείς που παραμένουν για πολύ ώρα σε καθιστή θέση, όπως για παράδειγμα οι επαγγελματίες οδηγοί, ταλαιπωρούνται συχνά από αιμορροϊδοπάθεια, ενώ κάποιο ρόλο φαίνεται να παίζει η κληρονομικότητα.
Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα;
Ο συνηθέστερος τρόπος να εκδηλωθούν οι αιμορροΐδες είναι να δούμε λίγο αίμα στο χαρτί υγείας, ή να εμφανιστεί μία μαλακή διόγκωση στην περιοχή του πρωκτού μετά από μία εργώδη κένωση . Οι αιμορροΐδες μπορούν να δημιουργήσουν αίσθημα ενόχλησης στην περιοχή του πρωκτού, να προκαλέσουν τοπικό ερεθισμό, φαγούρα ή έκκριση βλέννης. Πολύ συχνά αιμορραγούν επειδή τραυματίζονται κατά την αφόδευση και έντονο κόκκινο αίμα εμφανίζεται στο χαρτί ή στη λεκάνη. Η αιμορραγία, ωστόσο, αυτή σχεδόν πάντα σταματάει μόνη της, χωρίς να χρειάζεται κάποιου είδους παρέμβαση. Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις που μπορεί να προκληθεί ακόμα και αναιμία (πτώση του αιματοκρίτη) αν η αιμορραγία επαναλαμβάνεται συχνά λόγω λήψης ,για παράδειγμα, αντιπηκτικών φαρμάκων.
Οι αιμορροΐδες συνήθως δεν προκαλούν πόνο, εκτός και αν θρομβωθούν, αν δηλαδή θρομβωθεί (πήξει) και σταματήσει να κυκλοφορεί το αίμα μέσα σε αυτές. Στην περίπτωση αυτή διογκώνονται και σκληραίνουν προκαλώντας έντονο πόνο στην περιοχή. Αυτό συνηθέστερα συμβαίνει στις εξωτερικές αιμορροΐδες. Σπανιότερα θρομβώνονται και οι 4ου βαθμού εσωτερικές αιμορροΐδες προκαλώντας ιδιαίτερα θορυβώδη κλινική εικόνα όπου συνυπάρχει και κάποιου βαθμού πρόπτωση ορθού.
Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό κάτι πολύ σημαντικό. Η εμφάνιση αίματος κατά την αφόδευση δεν οφείλεται πάντα σε αιμορροϊδοπάθεια. Κάποιες φορές η αιμορραγία μπορεί να οφείλεται σε άλλα πιο σοβαρά αίτια, όπως είναι οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, οι πολύποδες ή ο καρκίνος του παχέος εντέρου. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό, όταν διαπιστώσετε μικρή ή μεγάλη αιμορραγία, να απευθυνθείτε άμεσα σε κάποιον ειδικό.
Αντιμετώπιση – Θεραπεία
Για να αντιμετωπίσουμε την αιμορροϊδοπάθεια συνήθως ξεκινάμε με συντηρητικά (μη επεμβατικά) μέσα προσπαθώντας να καταπολεμήσουμε τα αίτια που την προκαλούν. Αν η συντηρητική αντιμετώπιση δεν αποδώσει, τότε καταφεύγουμε στη χειρουργική θεραπεία η οποία και δίνει οριστική λύση στο πρόβλημα.
Συντηρητική αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι το πρώτο βήμα, καθώς αποτελεί αίτιο στην πλειοψηφία των ασθενών. Ο ασθενής για να καταπολεμήσει τη δυσκοιλιότητα πρέπει αφενός μεν να βελτιώσει το διαιτολόγιό του, αφετέρου δε να αλλάξει κάποιες συνήθειες στην καθημερινότητά του. Είναι σημαντικό να καταναλώνει αρκετό νερό και να εμπλουτίσει τη δίαιτά του με φυτικές ίνες, ώστε τα κόπρανα να γίνουν πιο μαλακά και να είναι εύκολη η κένωση. Επίσης είναι σημαντικό να μην κάθεται για πολλή ώρα στη λεκάνη της τουαλέτας και να επισκέπτεται την τουαλέτα όποτε έχει έπειξη, αποφεύγοντας την αναβολή των κενώσεων. Αν τα παραπάνω δεν βοηθήσουν αρκετά, ο ασθενής μπορεί να λάβει ήπια ηπακτικά φάρμακα που αυξάνουν την κινητικότητα του εντέρου, ή μαλακώνουν τη σύσταση των κοπράνων.
Χειρουργική αντιμετώπιση
Για να απαλλαγούμε οριστικά από τα προβλήματα που προκαλεί η αιμορροϊδοπάθεια και εφόσον δεν έχει αποδώσει η συντηρητική θεραπεία (διαιτολόγιο, συνήθειες, φάρμακα), συνίσταται κάποιου είδους επεμβατική αντιμετώπιση.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η μόνη επέμβαση που γινόταν ήταν η κλασική αιμορροϊδεκτομή. Ωστόσο, παρά τα πολύ καλά μακροχρόνια αποτελέσματα της παραπάνω μεθόδου, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι ασθενείς ήταν ο μετεγχειρητικός πόνος. Πλέον σήμερα υπάρχουν μοντέρνες τεχνικές που ελαχιστοποιούν τον πόνο με εξίσου καλά αποτελέσματα.
Ανώδυνη αιμορροϊδεκτομη HAL-RAR με χρήση Doppler
Η τεχνική που έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια είναι η υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη αιμορροϊδοπηξία ή αλλιώς Hal-Rar . Με τη μέθοδο αυτή δεν δημιουργείται τραύμα στον πρωκτό διότι, αντί να αφαιρούνται οι αιμορροΐδες, απλά διακόπτεται η ροή αίματος προς αυτές. Συγκεκριμένα ο χειρουργός εντοπίζει με ειδικό μηχάνημα υπερήχων (Doppler) τις αιμορροϊδικές αρτηρίες και κατόπιν τις απολινώνει , τις σταματάει δηλαδή με τοποθέτηση ραμμάτων. Τα ράμματα τοποθετούνται στο εσωτερικό του πρωκτού σε περιοχή που δεν υπάρχει αίσθηση του πόνου και ως εκ τούτου δεν πονάνε. Έτσι, οι αιμορροϊδικοί όζοι, εφόσον δεν τροφοδοτούνται με αίμα, σταδιακά συρρικνώνονται με το τελικό αποτέλεσμα να εμφανίζεται περίπου έξι εβδομάδες μετά την επέμβαση.
Στην περίπτωση που οι αιμορροΐδες είναι προπίπτουσες (προεξέχουν), ο χειρουργός μπορεί στη συνέχεια με ειδική ραφή να τις επαναφέρει εντός του πρωκτού, διορθώνοντας έτσι εξολοκλήρου το πρόβλημα.
Η παραπάνω μέθοδος, από μόνη της, ενδείκνυται για την αντιμετώπιση αιμορροϊδοπάθειας έως 3ου βαθμού. Στην περίπτωση πολύ μεγάλων μη ανατασσομένων όζων (4ου βαθμού), ιδανικά θα πρέπει να συνδυαστεί εν μέρει με την κλασική μέθοδο, ώστε να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα βραχυχρόνια και μακροχρόνια.
Κλασική αιμορροϊδεκτομη
Η κλασική μέθοδος αντιμετώπισης είναι η αιμορροϊδεκτομή κατά Milligan Morgan και η τροποποιημένη κατά Ferguson. Στηρίζεται στη χειρουργική αφαίρεση των αιμορροϊδικών όζων. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται κυρίως στην περίπτωση υπερμεγέθων αιμορροΐδων 3ου-4ου βαθμού, όπου η απλή διακοπή της αιμάτωσης των αιμορροϊδικών όζων ενδέχεται να μην είναι αρκετή για να εξασφαλίσει ίαση από την εκτεταμένη αιμορροϊδοπάθεια. Ο λόγος είναι ότι στους ασθενείς με 4ου βαθμού αιμορροΐδες έχει σχηματιστεί ένα πλούσιο αγγειακό δίκτυο στον πρωκτό, όπου υπάρχει εκτεταμένη φλεβική επικοινωνία μεταξύ των αιμορροϊδικών όζων. Στην περίπτωση αυτή, αν δεν αφαιρεθούν τελείως οι αιμορροϊδικοί όζοι (αιμορροϊδεκτομή) , υπάρχουν κάποιες πιθανότητες οι αιμορροΐδες να ξαναδημιουργηθούν αποκτώντας νέα αιμάτωση από το πλούσιο φλεβικό πλέγμα του πρωκτού.
Τα τελευταία χρόνια η κλασική επέμβαση της αιμορροϊδεκτομής μπορεί να γίνει με τη χρήση ειδικών εξελιγμένων εργαλείων με ηλεκτρομαγνητικά κύμματα (Ligasure) ή με ειδικό ψαλίδι υπερήχων (Ultracision). Αυτό εξασφαλίζει πολύ καλύτερη αιμόσταση (έλεγχο της αιμορραγίας) και κάνει την επέμβαση πολύ πιο ανεκτή όσον αφορά στον πόνο. Επιπλέον, τα νέας γενιάς παυσίπονα μειώνουν σημαντικά τον μετεγχειρητικό πόνο Ωστόσο, παρά τη χρήση μοντέρνων εργαλείων και φαρμάκων, η παραπάνω μέθοδος εξακολουθεί να προκαλεί λίγο πόνο μετεγχειρητικά και για το λόγο αυτό καλό θα ήταν να εφαρμόζεται μόνο σε υψηλού βαθμού αιμορροϊδοπάθεια.
Συμπερασματικά, η αιμορροϊδοπάθεια μπορεί πλέον να θεραπευτεί με σύγχρονες μεθόδους, χωρίς πόνο. Η κλασική αιμορροϊδεκτομή, με τη χρήση ειδικών εξελιγμένων εργαλείων, εξακολουθεί να έχει θέση στην πολύ εκτεταμένη αιμορροϊδοπάθεια. Ως εκ τούτου, η αντιμετώπιση πρέπει να γίνεται εξατομικευμένα, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους και όλες τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς ξεχωριστά. Είναι στο χέρι του ειδικού να εκτιμήσει τον κάθε ασθενή και να του προτείνει την κατάλληλη θεραπεία εξηγώντας του τι μέθοδος πρέπει να εφαρμοστεί και γιατί. Στην περίπτωση ευμεγέθων αιμορροΐδων ο συνδυασμός των μοντέρνων τεχνικών με την κλασική είναι πολλές φορές η ιδανική επιλογή.
Συχνές ερωτήσεις
Η αιμορροϊδεκτομή είχε στο παρελθόν ταυτιστεί με έντονο πόνο. Ωστόσο σήμερα, με την εφαρμογή της αιμορροϊδοπηξίας με Doppler, ο πόνος έχει ελαχιστοποιηθεί. Ακόμα και η κλασική αιμορροϊδεκτομή όταν γίνεται με τη χρήση εξελιγμένων εργαλείων αιμόστασης και με τη βοήθεια των αναλγητικών φαρμάκων νέας γενιάς, είναι πολύ καλά ανεκτή επέμβαση.
Τα τελευταία χρόνια η αιμορροϊδοπηξία με χρήση Doppler (υπερήχων) αποτελεί την καλύτερη επιλογή για μικρού έως μέτριου βαθμού αιμορροϊδοπάθεια (Hal-Rar ή THD). Για πολύ εκτεταμένη αιμορροϊδοπάθεια 4ου βαθμού συνίσταται η κλασική αιμορροϊδεκτομή με χρήση των νέων πηγών ενέργειας, ενώ πάντα υπάρχει η επιλογή να συνδυαστούν οι παραπάνω μέθοδοι ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ασθενούς.
Ο ασθενής εισάγεται και χειρουργείται το πρωί και το ίδιο απόγευμα μπορεί να πάρει εξιτήριο. Ενίοτε μπορεί η νοσηλεία να παραταθεί μέχρι την επομένη ημέρα το πρωί, αν ο ασθενής το επιθυμεί, ή αν το επιβάλλουν σοβαρά χρόνια προβλήματα υγείας.
Το ενδεχόμενο υποτροπής της αιμορροϊδοπάθειας είναι μία ανησυχία που πολύ τακτικά εκφράζεται από τους ασθενείς. Η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου για κάθε ασθενή, η εμπειρία και η επιδεξιότητα του χειρουργού και η τήρηση των μετεγχειρητικών οδηγιών από τον ασθενή , είναι τρεις παράγοντες που εξασφαλίζουν όλες τις προϋποθέσεις για να υπάρχει οριστική λύση στο πρόβλημα της αιμορροϊδοπάθειας.
Οι περιπτώσεις που καθιστούν επείγουσα την αντιμετώπιση της αιμορροϊδοπάθειας είναι πολύ λίγες. Στην πραγματικότητα επείγουσα παρέμβαση χρειάζεται μόνο στην περίπτωση των επώδυνων θρομβωμένων αιμορροΐδων λόγω του πολύ έντονου πόνου. Σε κάθε άλλη περίπτωση η επέμβαση πρέπει να γίνεται προγραμματισμένα. Ωστόσο, αν ένας ασθενής έχει ένδειξη χειρουργικής παρέμβασης, αυτό πρέπει να προγραμματίζεται το συντομότερο. Έτσι θα αποφευχθεί τόσο το ενδεχόμενο της επιδείνωσης της αιμορροϊδοπάθειας, όσο και το ενδεχόμενο της οξείας θρόμβωσης.